RAST DOLARA U 2016. GODINI
Postepeno podizanje kamatnih stopa u SAD, naspram loših rezultata kvantitativnog popuštanja unutar EU, kao i najave produženja mera nakon marta 2017, doveli su do toga da američki dolar nastavi da jača u odnosu na evro i u poslednjem kvartalu 2016. godine.
Takođe, sumorna ekonomska slika ostatka sveta dodatno je uticala da dolar ojača i prema ostalim valutama država čije se ekonomije bore sa deflatornim pritiscima i smanjenom stopom rasta BDP-a.
Činjenica da je dolar usamljen u svom jačanju, otvara pitanje da li je američka ekonomija zaista rešila sve ili bar veći deo svojih problema, a rast dolara logičan i potkrepljen realnim rezultatima najrazvijenije privrede sveta ili zapravo problem leži u slabostima koje karakterišu ostale valute i globalnu ekonomiju uopšte.
Bilo kako bilo, poslednjih meseci, a naročito od novembra nakon proglašenja pobede Donalda Trampa na predsedničkim izborima, USD pokazuje svoje mišiće ojačavši na četrnaestogodišnji maksimum, a sva je prilika da će tim putem i nastaviti bar još neko vreme.
Tako je dolar trenutno skoro 50% jači u odnosu na vrednost iz 2011, upoređujući ga sa MMF-ovom korpom svetskih valuta, a kineski juan je pao na najniži nivo prema američkoj valuti računajući od 2008. godine.
U opadajućem trendu, juan prate i ostale azijske valute, beležeći najniže vrednosti još od početaka ekonomske krize iz 2008. godine.
Da dolar jača, nije nikakva novost, jer se to dešava godinama unazad, a već neko vreme se najavljuje trenutak kada će se izjednačiti sa evrom.
Međutim, nakon izbora u Americi, dodatne okolnosti, na koje je ranije malo ko računao, uticale su na valutna kretanja najpopularnije rezervne valute.
Naime, kako je Tramp u svojoj kampanji najavio velike poreske olakšice i usmeravanje sredstava iz javnih fondova u obnavljanje američke infrastrukture, taj vid podrške odnosno fiskalnog boost-a, kako ga nazivaju američki ekonomisti, uticaće na intenzivnije podizanje kamatnih stopa od strane FED-a. Samim tim dolar će biti primamljiv vid investicionog ulaganja u odnosu na druge valute država čije centralne banke drže kamatne stope na nuli ili u minusu, što investiranje u te valute čini neisplativim i neodrživim.
Izražen rast dolara se na prvi pogled čini kao dobar signal Americi ali i svim drugim ekonomijama koje svoju delatnost baziraju na izvozu. Međutim nije tako.
PLAZZA ACCORD - Slučaj rasta dolara 1980 - 1985
SAD još pamte vladu Ronalda Regana, tokom koje je dolar ojačao čak 50% u odnosu na jen i nemačku marku, što je imalo za posledicu veliko povećanje spoljno - trgovinskog deficita u Americi i ogroman udarac američkoj privredi.
Da bi zaustavili trend rasta, tada najveće svetske ekonomije, Francuska, Nemačka, Japan, Velika Britanija i SAD, sklopile su međunarodni sporazum - Plazza Agreement ili Plazza Accord, kojim su dogovrene intervencije na valutnom tržištu u cilju slabljenja dolara.
PROBLEM ZADUŽENOSTI U DOLARIMA
Početkom osamdesetih dolar je prouzrokovao mnogo problema u SAD, dok u današnjim uslovima, neće samo Amerika biti u nepovoljnom položaju, koja nema ni približan udeo u globalnoj ekonomiji kao osamdesetih, nego i veći deo sveta.
Naglo jačanje dolara dovelo je do toga dug trećih zemalja, mahom zaduženim baš u toj valuti, za svega par meseci eksplodira i poveća njihovu zaduženost i do 10%, samo u odnosu na period od pre nekoliko meseci.
Doba vladavine niskih kamatnih stopa u Americi nakon 2008. neminovno je ostavilo posledice.
Američki penzioni fondovi, suočeni sa opasnošću od neprofitnog poslovanja i gubicima, bili su prinuđeni da novac ulažu u tržišta trećih, nerazvijenih zamalja kao što su Mozambik i Zambija, gde su mogli dobiti znatno veću kamatnu stopu nego u Sjedinjenim Američkim Državama. Tako su američki fondovi ulagali novac i u mnoge kompanije sa državnim i privatnim kapitalom koje posluju u državama trećeg sveta, a kojima se u tom trenutku isplatila ova vrsta pozajmica jer je novac bio znatno jeftiniji nego u njihovim matičnim državama.
Pozajmljivanje u dolarima dostiglo je svoj vrhunac tokom 2012. i 2013. godine, kada je između ostalog samo Zambija u jednom trenutku izdala obveznice na 12 milijardi dolara po kamatnoj stopi od 5.4%, državna firma za preradu mesa tune u Mozambiku 1 milijardu, a u maju 2013, brazilska državna naftna kompanija emitovala je obveznice na čak 11 milijardi dolara, sa rokom dospeća od 10 godina, po u to vreme veoma povoljnoj kamatnoj stopi od 4.35%.
Na kraju 2015, vrednost ovako odobrenih kredita u svetu bila je 9.7 triliona dolara.
Međutim, sa podizanjem kamatnih stopa od strane FED-a i naglim jačanjem dolara, stvari se znatno komplikuju i veliko je pitanje da li će i u kojoj meri ovaj dug biti moguće servisirati.
Zbog rasta dolara, dužnici su prinuđeni da izvlače keš radi plaćanja neprdviđeno velikog duga, a odliv kapitala prouzrokuje pad vrednosti imovine u svim tim državama.
Tako nije slučajnost, što su valute označene kao najveći gubitnici u poređenju sa dolarom, upravo iz država koje su najviše zadužene u USD-u, kao što su Brazil, Turska i Čile.
Povezani tekstovi:
IZBORI U SAD: I to je Amerika
ZLATO I DOLAR
JAK DOLAR JE PROBLEM I AMERIKE
Pored slabije razvijenih država trećeg sveta, jak dolar je problem i za same Sjedinjene Američke Države, jer će neminovno dovesti do povećanja spoljno-trgovinskog deficita koji je i sada na visokom nivou.
Najezda konkurentnije robe iz Meksika i Kine, može uticati da Donald Tramp pribegne merama, koje mnogi smatraju neizbežnim – uvođenjem dodatnih poreza na uvoznu robu i carinskih tarifa. Ali ovakve mere prouzrokovale bi lančanu reakciju drugih država i haos na svetskom tržištu.
Iako FED ima i dalje mogućnost da zaustavi rast referentnih stopa ili ih vrati na neki od prethodnih nivoa, to se još uvek ne pominje kao opcija, jer su niske kamatne stope americi već napravile mnogo štete.
Ostaje da se vidi kako će SAD rešiti jačanje dolara koji pravi problem skoro svima.
IMA LI REŠENJA ZA JAČANJE DOLARA
Japan i Evro zona su duboko u svojim problemima, i malo je verovatno da će se desiti neki novi Plazza Agreement, gde će se svetske ekonomije dogovoriti da pribegnu merama radi slabljenja dolara.
Ali sa druge strane, Japanu, Evropi i Kini, nije ni u interesu da slabe dolar, jer njihove izvozno orjentisane ekonomije na njemu samo profitiraju. U problemu su nerazvijene države trećeg sveta do guše zadužene u dolarima, koje nemaju moć da odlučuju skoro niočemu.
Na krilima rasta američke privrede, rastu i indeksi na tamošnjim berzama, međutim kako svetska ekonomija ostaje slaba i ranjiva, sva je prilika da će, nemajući više sa kim da se nadjačava, napumpana snaga dolara vremenom slabiti.
Korišćeni podaci magazina The Economist
Vidite još:
2017 - Izborna godina i početak globalne krize
Prognoza kursa evra i ekonomije EU
Da li Nemačka ponovo uvodi Marku ?!